دکتر «سعید کاظمی آشتیانی» الگوی جهاد علمی است / اعطای «جایزه کاظمی» به دانشمندان برتر جهان

به گزارش خبرگزاری دانشجویان ایران(نکستونز)، پس از درگذشت مرحوم «دکتر سعید کاظمی آشتیانی» موسس پژوهشگاه رویان جهاد دانشگاهی، به‌منظور تکریم تلاش‌ها و زنده نگه‌داشتن یاد وی در میان دانشمندان ملی و بین‌المللی، رهبر معظم انقلاب اسلامی اختصاص جایزه‌ای با عنوان «جایزه کاظمی» را پیشنهاد کردند تا به‌طور سالانه به دانشمندی اعطا شود که پیشرفت قابل‌توجهی در زمینه علوم زیستی داشته است.

دکتر کاظمی آشتیانی که بود؟

زنده‌یاد «دکتر سعید کاظمی آشتیانی»، در نخستین روز از فروردین‌ سال ۱۳۴۰ در تهران به دنیا آمد. آثار نبوغ از همان سنین نوجوانی و جوانی در وی قابل مشاهده بود، به‌طوری که در سال ۱۳۵۸ در همان سن ۱۸ سالگی هم‌زمان با ورود به دانشگاه، در هنرستان “پیام امید” به تدریس ادبیات و بینش اسلامی می‌پرداخت.

سال ۱۳۵۸ در رشته فیزیوتراپی دانشگاه علوم پزشکی ایران پذیرفته شد. تعطیلی دانشگاه‌ها به علت انقلاب فرهنگی و حضوری وی در جبهه‌های نبرد طی آن سال‌ها باعث شد پس از ۱۱ سال سرانجام در سال ۱۳۶۹ با اخذ مدرک کارشناسی‌ارشد در رشته فیزیوتراپی از دانشکده علوم توانبخشی فارغ‌التحصیل شود.

وی در سال ۱۳۶۱ با همکاری دو تن از همکارانش جهاد گروه پزشکی را در دانشگاه علوم پزشکی ایران تأسیس کرد. این گروه هسته اولیه «جهاد دانشگاهی علوم پزشکی ایران» بود که در سال ۱۳۶۵ شکل گرفت و دکتر کاظمی تا سال ۱۳۷۰ عهده‌دار مسئولیت بخش طرح‌ها و تحقیقات آن بود. از سال ۱۳۷۱ با تغییرات ساختار مدیریتی جهاد دانشگاهی، دکتر کاظمی آشتیانی به سمت ریاست جهاد دانشگاهی واحد علوم پزشکی ایران منصوب شد که این مسئولیت تا پایان دوره حیاتش بر عهده وی بود.

در طی این سال‌ها مراکز درمانی متعددی را تأسیس و گروه‌های مختلف پژوهشی را راه‌اندازی کرد که در آن‌میان پژوهشکده رویان جهاد دانشگاهی یکی از مهمترین این مراکز بود. پژوهشکده رویان جهاددانشگاهی خرداد ماه ۱۳۷۰ با مدیریت دکتر کاظمی آشتیانی رسما فعالیت خود را آغاز کرد و تاکنون هزاران زوج نابارور با بهره‌مندی از خدمات این مرکز پیشرفته درمان ناباروری، صاحب فرزند شده‌اند. دکتر کاظمی در همین دهه و هم‌زمان با مدیریت جهاد دانشگاهی علوم پزشکی ایران و پژوهشکده رویان، در دانشگاه تربیت‌مدرس نیز به ادامه تحصیل در رشته علوم تشریح با گرایش جنین‌شناسی پرداخت و در سال ۱۳۷۶ با رتبه ممتاز موفق به اخذ درجه‌ی دکتری شد.

دانش فراوان، هوش سرشار، توان مدیریتی بالا از یک‌سو و تعهد،‌ اخلاص و ایمان همیشگی او به خداوند متعال از سوی دیگر، سبب شد تا مرحوم دکتر کاظمی آشتیانی در دوران حیات کوتاهش در دو حوزه مدیریتش موفقیت‌های چشمگیری همچون گسترش روش‌های پیشرفته درمان ناباروری، ‌تولید، تکثیر و انجماد سلول‌های بنیادی جنینی و همانندسازی(کلونینیگ) ‌حیوانات را رقم بزند.

او در اعتلای نام جمهوری اسلامی ایران در عرصه‌های بین‌المللی نیز با ثبت این پیشرفت‌ها، حضور در کنگره‌های متعدد بین‌المللی و ابتکار برگزاری «جشنواره بین‌المللی رویان» سهمی از یادنرفتنی دارد. غروب چهاردهم دی‌ماه ۱۳۸۴ قلب این انسان والا از تپیدن ایستاد و علاوه‌بر خانواده و دوستانش،‌ جامعه علمی کشور را نیز در سوگ و ماتم فقدانش نشاند.

رهبر انقلاب: مرحوم آشتیانی الگوی جهاد علمی است

رهبر انقلاب اسلامی در بُرهه‌های مختلف زمانی با اشاره به حرکت، نحوه‌ کار، مدیریت و پیگیری مرحوم سعید کاظمی آشتیانی، به ویژگی‌های متمایزی از این جهادگر فقید اشاره می‌کنند که معرّف نیروی انسانی یا همان عضو جهاد دانشگاهی با فرهنگ جهادی غالب در این نهاد انقلاب اسلامی است.

رهبر معظم انقلاب اسلامی، شنبه ۵ آذرماه ۱۴۰۱ در بخش‌هایی از سخنانشان در جمع کثیری از بسیجیان کشور، بار دیگر از دستاوردهای «رویان» و تلاش‌های مرحوم کاظمی آشتیانی در این پژوهشگاه یاد کردند و عملکرد این جهادگر فقید را مصداق فرهنگ بسیجی دانستند.

این سخنان رهبر انقلاب در شرایطی بیان شد که ایشان در بُرهه‌های مختلف و حداقل دو بار دیگر در همان سال‌(۱۴۰۱)، یعنی دیدار ۲۱ اردیبهشت‌ماه با معلمان و ۲۷ مهرماه با نخبگان و استعدادهای برتر تحصیلی، در مثال‌هایی به بخشی از شخصیت و عملکردِ  «دکتر کاظمی آشتیانی» به‌عنوان «الگویِ جهاد علمی» اشاره کردند.

در علاقه رهبر انقلاب به مرحوم کاظمی آشتیانی شکی نیست و ایشان در بازدید سال ۱۳۸۶ از پژوهشکده‌ رویان، دلیل این علاقه را این‌گونه بیان می‌کنند: «علت این‌که من به مرحوم سعید کاظمی این‌قدر علاقه داشتم و الان هم در دلم و در ذهنم برای آن جوان عزیز، ارزش و جایگاه قائلم، همین است. حرکت او، نحوه‌ کار او، مدیریت او، پیگیری او، یک مجموعه‌ کاملی بود از آن‌چیزی که آدم دوست می‌دارد و آرزو دارد.»

جایزه کاظمی به چه کسانی تعلق می‌گیرد؟

این جایزه در جهت تکریم از تلاش‌های بی‌وقفه دانشمندانی است که زندگی خود را وقف ایجاد تحول و پیشرفت در کیفیت زندگی انسان و کاستن از دردها کرده‌اند. به همین خاطر جایزه به کسانی اعطاء می‌شود که در همین جهت گام برداشته و به موفقیت‌هایی نیز نائل شده‌اند. در همین راستا، یک کمیته داوری از دانشمندان برجسته ملی و بین‌المللی تشکیل شده است تا هر سال نامزدهای دریافت جایزه را تعیین و ارزیابی و به شورای علمی پژوهشگاه رویان معرفی می‌کنند. شورای علمی، مسئولیت انتخاب نهایی برنده جایزه را به عهده دارد.

اولین‌بار این جایزه در سال ۱۳۸۹ به «پروفسور رادولف یانیش» از آمریکا، یکی از خلاق‌ترین دانشمندان در زمینه زیست‌شناسی تکوینی، تنظیمات ژنی، زیست‌شناسی سلول‌های بنیادی و درمان توسط سلول‌های بنیادی اعطا شد. دومین جایزه به «پروفسور هانس شولر» از آلمان در سال ۱۳۹۰ تعلق گرفت، محقق مشهوری که طی سال‌های متمادی سهم قابل‌توجهی در پیشبرد زیست‌شناسی سلول‌های بنیادی داشته است.

«جایزه کاظمی» در سال ۱۳۹۴ به «پروفسور رابرت لنگر» از آمریکا اهداء شد. وی یکی از مهم‌ترین افراد در زمینه بیوتکنولوژی و یکی از بهترین مبتکران در سراسر جهان است. چهارمین جایزه در سال ۱۳۹۵ به «پروفسور هانس کلورس» از کشور هلند که یک متخصص ژنتیک، پزشک، محقق و استاد ژنتیک مولکولی است، تعلق گرفت. کسی که برای نخستین‌بار سلول‌های بنیادی روده را شناسایی کرد و یکی از محققان برجسته جهان در زمینه سلول‌های بنیادی طبیعی و پتانسیل آن‌ها برای درمان ترمیمی محسوب می‌شود. «پروفسور مایکل دلوکا» از کشور ایتالیا نیز در سال ۱۳۹۷ برای تحقیقات خود در زمینه سلول‌درمانی و ژن‌درمانی ترکیبی برای بیماری اپیدرمولیز بولوزا (پروانه‌ای) پنجمین «کاظمی پرایز» را دریافت کرده است.

تصویب اساسنامه جایزه آشتیانی در دولت سیزدهم

اساسنامه «جایزه زنده‌یاد دکتر کاظمی آشتیانی» در جلسه ۸۸۶ شورای عالی انقلاب فرهنگی مورخ ۲۴ مرداد ۱۴۰۲به ‌تصویب رسید، که توسط شهید رئیسی به شرح ذیل برای اجرا ابلاغ شد:

ماده ۱- تعریف جایزه

«جایزه زنده‌یاد دکتر سعید کاظمی آشتیانی» که در این اساسنامه به اختصار «جایزه» نامیده می‌شود، جایزه‌ای علمی و فناورانه در حوزه درمان ناباروری، سلول‌های بنیادی و پزشکی بازساختی در جمهوری اسلامی ایران خواهد بود.

محوریت اصلی جایزه، شناسایی، معرفی و قدردانی از برترین دانشمندان و فناوران این حوزه در جهان با اولویت کشورهای منطقه، همسو و جهان اسلام است. این امر از طریق ارزیابی طرح‌های علمی و فناورانه و اعطای جایزه به دانشمندان و متخصصین برتر صورت می‌گیرد. عنوان انگلیسی جایزه «Kazemi Prize» است.

ماده ۲- دوره زمانی جایزه

دوره زمانی اعطای جایزه به‌صورت سالانه است و به یک نفر شخص حقیقی یا حقوقی یا بیشتر، با تصویب شورای سیاست‌گذاری، اعطا می‌شود.

ماده ۳- اهداف جایزه

الف – شناسایی، معرفی و تقدیر از دانشمندان و فناوران برتر در حوزه درمان ناباروری، سلول‌های بنیادی و پزشکی بازساختی.

ب- شناساندن توانمندی‌های علمی و فناورانه جمهوری اسلامی ایران در این حوزه‌ها.

ج- زمینه‌سازی برای ایجاد ارتباط بین دانشمندان و فناوران این حوزه در جهان، با اولویت کشورهای منطقه، همسو و جهان اسلام.

د – ایجاد رقابت بین دانشمندان و متخصصین این حوزه برای جهاد علمی و ارائه طرح‌های نوآورانه و مؤثر.

ماده ۴- ارکان جایزه

ارکان جایزه عبارتند از:

شورای سیاست‌گذاری

کمیته علمی اجرایی

ماده ۵- شورای سیاست‌گذاری جایزه

شورای سیاست‌گذاری جایزه، مسئولیت تصویب سیاست‌های اصلی جایزه را بر عهده دارد و اعضای آن عبارتند از:

۱- رئیس جهاد دانشگاهی (رئیس شورا)

۲- معاون علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان رئیس‌جمهور یا معاون ذی‌ربط

۳- وزیر علوم، تحقیقات و فناوری یا معاون ذی‌ربط

۴- وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی یا معاون ذی‌ربط

۵- دو نفر از اعضای حقیقی که از سوی شورای‌عالی انقلاب فرهنگی برای مدت چهار سال انتخاب می‌شوند. انتخاب مجدد آن‌ها بلامانع است.

۶- رئیس پژوهشگاه رویان (دبیر شورا)

تبصره: آئین‌نامه داخلی و ضوابط انتخاب برگزیدگان، به تصویب شورای سیاست‌گذاری می‌رسد.

ماده ۶- کمیته علمی – اجرایی

کمیته علمی – اجرایی مسئولیت پیشنهاد شاخص‌های ارزیابی طرح‌ها به شورای سیاست‌گذاری، ارزیابی طرح‌ها و اجرای فرآیند اعطای جایزه را بر عهده دارد. اعضای این کمیته عبارتند از:

۱- رئیس پژوهشگاه رویان (رئیس کمیته)

۲- معاون پژوهش و فناوری پژوهشگاه رویان

۳- سه نفر عضو هیأت علمی پژوهشگاه رویان یا سایر مؤسسات آموزشی و پژوهشی به انتخاب شورای سیاست‌گذاری

تبصره: ضوابط و نظام داوری بنا به پیشنهاد رئیس شورای سیاست‌گذاری و توسط شورای مذکور تصویب خواهد شد.

ماده ۷– نهادهای نامزدکننده

برای هر دوره؛ کمیته علمی – اجرایی از میان نامزدهای معرفی‌شده از سوی نهادهای حقوقی و حقیقی از بین دانشگاه‌ها و مراکز علمی و پژوهشی، فرهنگستان‌ها، نهادهای علمی و فناوری بین‌المللی و دانشمندان برجسته جهان با اولویت کشورهای منطقه، همسو و جهان اسلام، افرادی را منتخب و جهت تصمیم نهایی به شورای سیاست‌گذاری اعلام می‌دارد. شورای مذکور از بین افراد معرفی‌شده، فرد موردنظر را انتخاب و اعلام می‌کند.

ماده ۸- دبیرخانه

دبیرخانه، وظیفه پیگیری تصمیمات و اجرای مصوبات شورای سیاست‌گذاری را بر عهده دارد.

تبصره ۱: شرح وظایف دبیرخانه به پیشنهاد رئیس پژوهشگاه رویان و تأیید رئیس شورای سیاست‌گذاری به تصویب شورای سیاست‌گذاری خواهد رسید.

تبصره ۲: دبیرخانه موظف است گزارش سالانه کلیه اقدامات و مصوبات مربوط به جایزه را به ستاد راهبری اجرای نقشه جامع علمی کشور ارائه نماید.

ماده ۹- نوع و میزان جایزه

جایزه شامل: تندیس، لوح تقدیر و هدیه ویژه است که به فرد برگزیده تعلق می‌گیرد.

تبصره ۱: میزان و نوع هدیه ویژه در هر دوره توسط شورای سیاست‌گذاری تعیین و اعلام می‌شود.

تبصره ۲: شورای سیاست‌گذاری می‌تواند از مشارکت و حمایت سایر نهادهای ایرانی و اسلامی استفاده نماید.

ماده ۱۰- این اساسنامه در یک مقدمه، ۱۰ ماده و ۷ تبصره در جلسه ۸۸۶ مورخ ۲۴ مرداد ۱۴۰۲ شورای‌عالی انقلاب فرهنگی به‌ تصویب رسید.

جایزه دکتر «کاظمی آشتیانی» جایزه معتبر جهانی است

«محمدرضا مخبر دزفولی» رئیس فرهنگستان علوم در آیین افتتاحیه بیست‌وپنجمین کنگره بین‌المللی رویان و ششمین دوره جایزه دکتر سعید کاظمی آشتیانی، با بیان این‌که دکتر کاظمی آشتیانی نماد جریان علمی باورمند به جمله «ما می‌توانیم» است، گفت: «جایزه دکتر کاظمی آشتیانی در سطح ملی و جهانی جایزه معتبری است.»

وی با تاکید بر این‌که جایزه دکتر کاظمی آشتیانی در سطح ملی و جهانی جایزه معتبری است، توضیح داد: «کاظمی آشتیانی نماد جهاد دانشگاهی و جریان انقلاب فرهنگی است. کاظمی آشتیانی الگوی مجسّم جریان علمی باورمند به این نکته است که “ما می‌توانیم”. روزی که ایشان در صدد شکل‌دهی رویان بودند، خیلی از دانشگاهیان باورشان نمی‌شد که بتوان روی سلول بنیادی کار کرد. تعداد قابل‌توجهی از اساتید دانشگاه از سر علاقه و نگاهی که داشتند، می‌گفتند وارد این امر نشوید و موفق نمی‌شوید. باور نداشتند و این باورمند نبودن را اعلام می‌کردند که شاید بچه‌ها از این جریان دست بردارند.»

رئیس فرهنگستان علوم افزود: «رفقای قدیمی، جریان رویان را از دو اتاق در چهارراه کالج شروع کردند و بعد جایی را با سختی در زعفرانیه گرفتند که برخی از بورسیه‌های خارج از کشور آنجا با دستگاه دست‌دوم کار می‌کردند. کسی فکر نمی‌کرد امروز رویان در سطح جهانی شکل می‌گیرد اما این امر شد و مرحوم دکتر کاظمی نماد این جریان بودند که پای کار ایستادند. من شجره طیبه جهاد دانشگاهی را برای جریان علمی کشور بسیار مغتنم می‌دانم و جریان علمی کشور باید از جهاد دانشگاهی قدرشناسی داشته باشد. همکاران در جهاد دانشگاهی با روحیه شبه شهید کاظمی کار خود را به‌صورت مستمر ادامه داده‌اند و اگر امروز مجموعه‌های جدید می‌توانند عرصه‌های نو را فتح کنند و در دنیا حرف نو برای گفتن داشته باشند، حاصل همان مجاهدت‌ها و باور به “ما می‌توانیم” است.»

مخبر دزفولی با بیان این‌که پژوهشگاه رویان و جهاد دانشگاهی باید این روحیه باور به “ما می‌توانیم” را حفظ کنند، توضیح داد: «اگر رویان و جهاد دانشگاهی با احساس یک وظیفه ملی و غرورآفرینی به ماموریت خود نگاه نکنند، آسیب می‌بینند. این‌که شما می‌بینید در مجلات داخلی و خارجی ارجاعات خوبی به رویان می‌شود، حاصل تلاش پیگیر و بومی‌کردن دانش است که بچه‌های جهاد دانشگاهی انجام دادند. امروز معتقدیم سلول‌های بنیادین، دانش بومی ما است و ما مسلط به آن هستیم و به فناوری‌های مرتبط آن و تبدیل کردن آن به کاربرد درمانی و داروهای فوق‌پیشرفته مسلط هستیم.»

دانشمندان آلمانی و اتریشی برندگان جایزه آشتیانی ۱۴۰۳

«پروانه افشاریان» دبیر اجرایی ششمین دوره جایزه کاظمی آشتیانی نیز اظهار کرد: «جشنواره رویال از سال ۲۰۰۰ آغاز شد. پس از درگذشت دکتر کاظمی آشتیانی به پیشنهاد مقام معظم رهبری برای زنده نگه‌داشتن یاد ایشان جایزه دکتر کاظمی آشتیانی طراحی و مقرر شد به کسانی که تحولی در زندگی انسان‌ها ایجاد کرده باشند تعلق بگیرد و ما امسال میزبان ششمین دوره این جایزه هستیم‌.»

وی ضمن تشریح ملاک‌های انتخاب دانشمند برتر جایزه کاظمی آشتیانی، گفت: «فرایند انتخاب دانشمند برتر امسال متفاوت از سال‌های گذشته بود و اساسنامه جایزه مصوب و توسط شهید آیت‌الله رئیسی ابلاغ شد. کمیته علمی اجرایی نیز تعریف شده و در رویان مستقر هستند  که ۱۱ نفر را به شورای علمی رویان معرفی کردند که هشت کاندید تأیید شدند و در نهایت دو نفر به صورت مشترک امسال برنده جایزه کاظمی آشتیانی هستند.»

دبیر اجرایی ششمین دوره جایزه کاظمی آشتیانی افزود: «پروفسور «توماس براون» دانشمند برجسته سلول‌های بنیادی از کشور آلمان که توانسته دانش جدیدی در حوزه سلول‌های بنیادی ایجاد کند و ۲۰۰ عنوان مقاله دارد و شاگردان زیادی تربیت کرده، در کنار «نیکلاس ریورون» از کشور اتریش که موفق به تولید جنین آزمایشگاهی شده است، دو برنده جایزه دکتر کاظمی آشتیانی بودند.»

با توجه به موارد فوق، مجاهدت‌های مرحوم «دکتر سعید کاظمی آشتیانی» همچنان مسیر توسعه علوم زیستی را هموار ساخته و اعطای «جایزه آشتیانی» به دانشمندان برتر جهان در این زمینه، موجب تداعی یاد و مسیر این دانشمند کشورمان شده است، به نحوی‌که اجرای چنین طرحی می‌تواند بستر تعامل علمی دانشمندان کشورمان با شخصیت‌های شاخص علمی دنیا را فراهم کند و موجب ارتقاء خدمات درمانی با تکیه بر دانش سرشار متخصصان ایرانی شود.

روحش شاد و راهش پُررهرو باد.

پایان خبر نکستونز