ایا پدر و مادر می توانند فرزند را از ارث محروم کند؟

در نظام حقوقی ایران، پدر و مادر نمی توانند فرزند خود را به طور مستقیم و از طریق وصیت نامه از ارث محروم کنند. این موضوع یک باور رایج اما نادرست است که با ماده 873 قانون مدنی در تضاد قرار می گیرد. با این حال، راه های قانونی برای مدیریت اموال در زمان حیات و همچنین موانع شرعی و قانونی مشخصی برای ارث وجود دارد که می تواند نتیجه ای مشابه محرومیت از ارث داشته باشد.

ارث و مسائل پیرامون آن همواره یکی از پیچیده ترین و حساس ترین مباحث در جوامع مختلف، از جمله ایران، بوده است. در طول تاریخ، داستان های بی شماری از اختلافات خانوادگی بر سر میراث به گوش می رسد و همین امر، ضرورت آگاهی از قوانین مربوط به آن را دوچندان می کند. یکی از سوالات پرتکرار و پرچالش که ذهن بسیاری از افراد، چه والدین و چه فرزندان را درگیر می کند، این است که آیا والدین می توانند فرزند خود را از ارث محروم کنند؟ این پرسش، نه تنها ابعاد حقوقی و شرعی، بلکه جنبه های عمیق اخلاقی و خانوادگی نیز دارد. در بسیاری از محافل خانوادگی یا حتی در دل منازعات، ممکن است تهدید به محرومیت از ارث به عنوان ابزاری برای اعمال فشار مطرح شود، اما آیا این تهدید پشتوانه قانونی دارد؟ برای یافتن پاسخی جامع و مستند به این سوال، باید به ریشه های قانونی و شرعی موضوع در قانون مدنی جمهوری اسلامی ایران رجوع کنیم. این مقاله تلاش می کند تا با زبانی شفاف و قابل فهم، پیچیدگی های این مسئله را برای عموم مخاطبان روشن سازد و ضمن تبیین مفاهیم حقوقی، راه حل های قانونی موجود برای مدیریت اموال توسط والدین را نیز تشریح کند. هدف نهایی، ارائه یک نقشه راه حقوقی برای درک بهتر این حق و تکلیف است تا افراد بتوانند با آگاهی کامل، تصمیمات مقتضی را اتخاذ کنند و از بروز مشکلات آتی جلوگیری شود.

اصل عدم محرومیت از ارث در قانون مدنی ایران

تصور رایج در میان مردم این است که والدین می توانند به هر دلیلی، فرزند یا فرزندان خود را از ارث محروم کنند. این باور، ریشه در داستان ها و تصورات ذهنی دارد تا واقعیت حقوقی. قانون مدنی ایران که برگرفته از فقه امامیه است، اصول و قواعد مشخصی برای ارث بری تعیین کرده که اجازه محرومیت مستقیم وارث را نمی دهد.

ارث چیست و چه کسانی وارث محسوب می شوند؟

در ابتدا باید دانست که مفهوم ارث و وارث به چه معناست. ارث به تمامی اموال، دارایی ها، حقوق و دیونی گفته می شود که از یک شخص پس از فوت او باقی می ماند. به مجموع این اموال، «ترکه» می گویند. افرادی که پس از فوت شخص، به واسطه رابطه خویشاوندی (نسبی یا سببی) حق دریافت بخشی از این ترکه را دارند، «وارث» نامیده می شوند. در قانون مدنی ایران، ورثه بر اساس نزدیکی خویشاوندی به سه طبقه تقسیم می شوند:

• طبقه اول: پدر، مادر، اولاد و اولادِ اولاد (نوه ها)
• طبقه دوم: اجداد (پدربزرگ و مادربزرگ)، برادر و خواهر و اولادِ آن ها
• طبقه سوم: اعمام (عموها)، عمات (عمه ها)، اخوال (دایی ها)، خالات (خاله ها) و اولادِ آن ها

برای ارث بردن، شرط اساسی این است که وارث در زمان فوت مورث (شخص متوفی) زنده باشد. همچنین، طبقات ارث به گونه ای است که تا زمانی که حتی یک نفر از طبقه اول وجود داشته باشد، نوبت به طبقه دوم نمی رسد و همینطور تا زمانی که از طبقه دوم ورثه ای باشد، طبقه سوم ارث نمی برد. این ساختار نشان دهنده اهمیت و جایگاه ویژه خویشاوندان نزدیک در نظام ارث بری ایران است.

بطلان وصیت به حرمان (محرومیت از ارث) طبق قانون

یکی از نکات کلیدی و اساسی در مبحث محرومیت از ارث، بطلان وصیت به حرمان است. قانون گذار ایرانی صراحتاً این امکان را سلب کرده است. ماده 873 قانون مدنی بیان می کند: حرمان از ارث به موجب وصیت باطل است. این ماده به وضوح نشان می دهد که هیچ وصیت نامه ای نمی تواند به طور مستقیم یک وارث قانونی را از حق خود محروم کند. مفهوم وصیت به حرمان یعنی اینکه مورث در وصیت نامه خود ذکر کند که فلان فرزند یا وارث من از ارث محروم باشد. دلایل حقوقی و فقهی متعددی پشت این بطلان وجود دارد که عموماً بر مبنای احترام به حقوق ثابت وارثان و جلوگیری از تشتت در نظام ارث بری است. از دیدگاه فقه اسلامی نیز، ارث حق الهی محسوب می شود و جز در موارد استثنایی که شرع مشخص کرده، کسی نمی تواند این حق را سلب کند. این قاعده، یک ستون اصلی در حقوق ارث ایران به شمار می رود.

آیا پدر می تواند فرزند را از ارث محروم کند؟

با توجه به توضیحات داده شده و ماده 873 قانون مدنی، پاسخ به این سوال کاملاً روشن و قاطع است: خیر، پدر نمی تواند فرزند خود را به طور مستقیم و از طریق وصیت از ارث محروم کند. اگر پدری چنین وصیتی کند، این بخش از وصیت نامه او باطل تلقی شده و فرزند همچنان از سهم الارث قانونی خود برخوردار خواهد بود. این حکم برای حفظ بنیان خانواده و جلوگیری از سوءاستفاده های احتمالی از جایگاه والدین وضع شده است. حتی اگر نارضایتی عمیقی بین پدر و فرزند وجود داشته باشد، قانون ایران اجازه سلب این حق اساسی را نمی دهد.

آیا مادر می تواند فرزند را از ارث محروم کند؟

همانند پدر، مادر نیز نمی تواند فرزند خود را از ارث محروم کند. حکم ماده 873 قانون مدنی بدون هیچ تفاوتی برای مادر نیز جاری است. گاهی تصور می شود که مادران به دلیل جایگاه عاطفی خود یا تفاوت های جنسیتی ممکن است از این قاعده مستثنی باشند، اما در مورد حقوق ارث بری، زن و مرد به عنوان مورث از نظر امکان محروم کردن فرزندان تفاوتی ندارند. این بدان معناست که هیچ کدام از والدین، به صورت مستقیم و با اراده خود، نمی توانند فرزندان را از سهم الارث قانونی شان محروم کنند. اگر مادری چنین وصیتی تنظیم کند، این وصیت باطل و بلااثر خواهد بود.

بر اساس ماده 873 قانون مدنی جمهوری اسلامی ایران، هرگونه وصیت به منظور محروم کردن وارث از ارث، باطل و بی اعتبار است و این حکم برای تمامی ورثه و مورثین جاری می باشد.

راه های قانونی مدیریت اموال توسط والدین در زمان حیات (جایگزین محرومیت از ارث)

هرچند که والدین نمی توانند فرزندان خود را به طور مستقیم از ارث محروم کنند، اما این به معنای سلب کامل اختیار آن ها در مورد اموالشان نیست. والدین حق دارند در زمان حیات خود، تکلیف اموالشان را مشخص کنند و به هر شکلی که مایلند، آن ها را مدیریت و منتقل نمایند. این اقدامات، به طور غیرمستقیم می تواند بر سهم الارث فرزندان تأثیر بگذارد، زیرا دیگر مالی برای ارث باقی نمی ماند.

انتقال قطعی اموال از طریق بیع (فروش)

یکی از رایج ترین و معتبرترین روش ها برای مدیریت اموال در زمان حیات، فروش آن هاست. والدین می توانند تمام یا بخشی از اموال خود (اعم از منقول یا غیرمنقول) را به هر شخصی، حتی یکی از فرزندان خود، بفروشند. این معامله باید کاملاً واقعی و با رعایت شرایط صحت بیع باشد؛ یعنی قصد و رضای طرفین، اهلیت، معلوم و معین بودن مورد معامله و مشروعیت جهت معامله وجود داشته باشد و مهم تر اینکه ثمنی (بهایی) برای آن پرداخت شود. در این صورت، اموال از مالکیت والدین خارج شده و دیگر جزء ترکه آن ها محسوب نمی شود تا به ارث برسد.

انتقال قطعی اموال از طریق هبه (بخشش)

هبه یا بخشش، راه دیگری برای انتقال اموال در زمان حیات است. در این روش، والدین می توانند مال خود را به طور رایگان به شخص دیگری، اعم از یکی از فرزندان، خویشاوندان، یا حتی موسسات خیریه، ببخشند. برای صحت عقد هبه، قبض مال موهوبه (تحویل گرفتن مال بخشیده شده) توسط متهب (کسی که مال به او بخشیده شده) ضروری است. نکته مهم این است که اگر هبه بلاعوض باشد (یعنی در ازای آن چیزی دریافت نشود)، واهب (بخشنده) حق رجوع و پس گرفتن مال خود را دارد، مگر در موارد خاصی مانند هبه به یکی از خویشاوندان نسبی، یا هبه ای که دارای عوض باشد و عوض نیز دریافت شده باشد. با این حال، اگر هبه با رعایت کامل شرایط انجام شود، مال از دارایی والدین خارج شده و در زمان فوت، جزء ارث نخواهد بود.

انتقال اموال از طریق صلح عمری

صلح عمری یکی از راهکارهای بسیار مفید و پرکاربرد برای والدینی است که می خواهند مالکیت اموالشان را به فرزندانشان منتقل کنند، اما در عین حال حق استفاده و منافع آن اموال را تا پایان عمر خود حفظ نمایند. در این نوع صلح، شخص (مصالح) مال خود را به شخص دیگر (متصالح) صلح می کند، به شرطی که حق استفاده (حق انتفاع) از آن مال تا زمان حیات خود مصالح یا حتی شخص ثالث دیگری باقی بماند. به عنوان مثال، پدری می تواند خانه خود را به یکی از فرزندانش صلح عمری کند، به این شرط که تا زمانی که زنده است، خودش در آن خانه سکونت کند یا اجاره آن را دریافت نماید. با فوت پدر، مالکیت و حق انتفاع به طور کامل به فرزند منتقل می شود و این مال از ترکه خارج می گردد. این روش به والدین حس امنیت خاطر می دهد که تا پایان عمرشان از اموالشان بهره مند خواهند بود و در عین حال، تکلیف آن ها پس از فوت مشخص است.

وصیت تا یک سوم اموال (ماده 837 قانون مدنی)

همانطور که قبلاً اشاره شد، مورث نمی تواند کسی را از ارث محروم کند. اما قانون مدنی به هر فرد این اختیار را می دهد که در زمان حیات خود و برای بعد از فوتش، در مورد حداکثر یک سوم (ثلث) از مجموع اموال خود وصیت کند. این اختیار بر اساس ماده 837 قانون مدنی است که می گوید: اگر کسی به موجب وصیت، وراث خود را از ارث محروم کند، این وصیت باطل است و سهم الارث هر یک از وراث قانونی به آن ها می رسد. اما اگر به وصیت، مالی را به کسی غیر از ورثه خود یا یکی از ورثه خود بیش از سهم الارث او وصیت کند و این مال از یک سوم مجموع اموال او تجاوز نکند، وصیت نافذ است.

این بدان معناست که والدین می توانند تا یک سوم اموال خود را به هر شخصی (حتی یک فرزند خاص یا فردی غیر از ورثه) وصیت کنند. اگر وصیت بیش از یک سوم باشد، نافذ بودن آن منوط به تنفیذ وراث است؛ یعنی سایر ورثه باید با آن موافقت کنند. در غیر این صورت، مازاد بر یک سوم وصیت، باطل خواهد بود. این راهکار، فرصتی قانونی برای والدین فراهم می آورد تا بتوانند در مورد بخشی از دارایی های خود، تصمیمات خاصی بگیرند، به عنوان مثال، به فرزندی که نیاز بیشتری دارد کمک کنند یا به اهداف خیرخواهانه اختصاص دهند، بدون اینکه بخواهند به طور غیرقانونی کسی را از ارث محروم سازند.

موانع قانونی و شرعی واقعی ارث (مواردی که مانع ارث بری می شوند)

برخلاف تصورات غلط رایج در مورد محرومیت از ارث، قانون مدنی ایران موانع مشخص و محدودی را برای ارث بری تعیین کرده است. این موانع، بر اساس اصول فقه اسلامی و حکمت حقوقی، برای حفظ نظم اجتماعی، عدالت و جلوگیری از سوءاستفاده وضع شده اند. در این بخش به تفصیل به مهم ترین این موانع می پردازیم.

قتل مورث توسط وارث (ماده 880 قانون مدنی)

یکی از جدی ترین موانع ارث، قتل مورث توسط وارث است. ماده 880 قانون مدنی به صراحت بیان می کند: کسی که مورث خود را عمداً بکشد، از ارث او محروم می شود. فلسفه این حکم کاملاً روشن است؛ جلوگیری از طمع کاری و تشویق نشدن به ارتکاب جنایت برای دستیابی به اموال متوفی. اگر وارثی به قصد تصاحب سریع تر ارث، مورث خود را به قتل برساند، نه تنها مجازات کیفری را متحمل خواهد شد، بلکه از حق ارث بری نیز محروم می گردد.
البته این قاعده دارای استثنائاتی است. به عنوان مثال، اگر قتل در مقام دفاع مشروع صورت گرفته باشد، یا قاتل صغیر یا مجنون باشد و قصد ارتکاب جرم نداشته باشد، مانع ارث بری محسوب نمی شود. همچنین قتل غیرعمدی نیز در این دسته قرار نمی گیرد. بنابراین، شرط اصلی برای محرومیت از ارث به دلیل قتل، عمدی بودن آن است.

کفر وارث (ماده 881 مکرر قانون مدنی)

یکی دیگر از موانع ارث، اختلاف دین بین مورث و وارث است که بر اساس قاعده کافر از مسلم ارث نمی برد در فقه اسلامی شکل گرفته است. ماده 881 مکرر قانون مدنی مقرر می دارد: کافر از مسلم ارث نمی برد؛ اگر در بین ورثه متوفای کافر، مسلم باشد، وراث کافر ارث نمی برند، اگرچه از لحاظ طبقه و درجه نزدیک تر به متوفی باشند. این قاعده نشان می دهد که اگر شخصی مسلمان فوت کند، وارث کافر او از ارث محروم می شود. اما عکس این موضوع صادق است؛ یعنی اگر یک کافر فوت کند و در بین وراث او، شخصی مسلمان باشد، آن وارث مسلمان ارث می برد و سایر ورثه کافر محروم می شوند. این حکم اهمیت خاصی در نظام حقوقی ایران دارد که بر مبنای فقه اسلامی استوار است.

ولد زنا (فرزند نامشروع) و محرومیت از ارث (ماده 884 قانون مدنی)

ماده 884 قانون مدنی به موضوع ولد زنا (فرزند متولد از رابطه نامشروع) و محرومیت او از ارث می پردازد. این ماده می گوید: ولد زنا از پدر و مادر خود و اقوام آن ها ارث نمی برد؛ لیکن اگر حرمت رابطه ای که طفل از آن متولد شده، نسبت به یکی از طرفین ثابت و نسبت به دیگری به واسطه اکراه یا شبهه زنا نباشد، آن طفل فقط از طرف اخیر و اقوام او ارث می برد.
این حکم به این دلیل است که در اسلام و قانون مدنی ایران، رابطه نسبی قانونی (حقوقی) بین ولد زنا و والدین او ایجاد نمی شود. بنابراین، از آنجا که توارث مبتنی بر رابطه نسبی قانونی است، ولد زنا نمی تواند از پدر و مادر حقیقی خود ارث ببرد. اما باید توجه داشت که این موضوع با فرزند حاصل از ازدواج موقت یا فرزندانی که در شرایط شبهه متولد شده اند، متفاوت است؛ این فرزندان رابطه نسبی قانونی دارند و از والدین خود ارث می برند.

لعان و محرومیت از ارث (ماده 885 قانون مدنی)

لعان یکی از موانع خاص و شرعی ارث است که در ماده 885 قانون مدنی تشریح شده است. لعان عبارت است از سوگند خوردن مرد و زن در حضور حاکم شرع، در شرایط خاصی که مرد به همسر خود نسبت زنا دهد یا فرزندی را که از او متولد شده است، از خود نفی کند.
ماده 885 قانون مدنی بیان می کند: اولاد و اقارب کسانی که به لعان از یکدیگر جدا شده اند از یکدیگر ارث نمی برند و همچنین زن و شوهر مزبور از یکدیگر ارث نمی برند.
اگر لعان صورت گیرد و پدر، فرزندی را از خود نفی کند، رابطه توارث بین پدر و فرزند قطع می شود و هیچ کدام از دیگری ارث نمی برند. همچنین، رابطه توارث بین زوجین نیز قطع می گردد. البته در فقه و قانون مدنی ایران، امکان رجوع پدر از لعان وجود دارد. اگر پدر از لعان خود رجوع کند، رابطه توارث بین او و فرزند برقرار می شود و فرزند می تواند از پدر ارث ببرد، اما پدر همچنان از فرزند ارث نمی برد. این مورد پیچیدگی های فقهی و حقوقی خاص خود را دارد و نیازمند بررسی دقیق است.

فوت وارث قبل از مورث

یکی از ابتدایی ترین شرایط برای ارث بری، زنده بودن وارث در زمان فوت مورث است. اگر وارثی قبل از مورث خود فوت کند، اصطلاحاً به آن فوت حین الحیات گفته می شود و آن شخص به عنوان وارث شناخته نمی شود و طبعاً ارثی به او نمی رسد. در چنین حالتی، فرزندان آن وارث فوت شده (نوه ها) به طور مستقیم از پدربزرگ یا مادربزرگ خود (مورث اصلی) ارث نمی برند، مگر در شرایط خاص و در صورت نبود ورثه نزدیک تر (مثلاً اگر طبقه اول ورثه منحصر به همان فرزند فوت شده باشد و فرزندان او، جایگزین او در طبقه اول تلقی شوند). این اصل، مبنای اصلی بسیاری از محاسبات در تقسیم ارث است و نشان می دهد که ترتیب زمانی فوت، اهمیت بسیار زیادی دارد.

سایر موانع و ملاحظات

علاوه بر موانع اصلی ذکر شده، نکات دیگری نیز وجود دارند که به طور غیرمستقیم بر میزان ارث قابل دریافت توسط ورثه تأثیر می گذارند:

1. مالیات بر ارث: بخشی از ترکه متوفی به عنوان مالیات به دولت تعلق می گیرد و پیش از تقسیم بین ورثه، باید پرداخت شود. این مبلغ، در واقع از دسترس ورثه خارج می شود و به عنوان سهم دولت محسوب می گردد.
2. بدهی های متوفی: پرداخت دیون، بدهی ها، مهریه و حقوق دیگران که بر عهده متوفی بوده است، بر تقسیم ارث اولویت دارد. یعنی ابتدا باید تمامی بدهی ها از ترکه پرداخت شود و سپس مابقی اموال بین ورثه تقسیم گردد. اگر ترکه کفاف بدهی ها را ندهد، ممکن است چیزی برای ورثه باقی نماند.

این موارد هرچند مستقیماً مانع ارث بری نیستند، اما عملاً باعث کاهش سهم الارث یا حتی عدم دریافت آن در صورت عدم کفاف اموال می شوند و در فرایند تقسیم ارث باید به دقت مورد توجه قرار گیرند.

نکات مهم و توصیه های حقوقی برای مدیریت ارث

مسائل مربوط به ارث و تقسیم آن، اغلب پیچیده و حساس هستند و ممکن است به بروز اختلافات خانوادگی منجر شوند. از این رو، آگاهی از نکات حقوقی و دریافت مشاوره تخصصی اهمیت فراوانی دارد.

اهمیت مشاوره با وکیل متخصص

با توجه به پیچیدگی های قوانین ارث، وجود موانع خاص، و امکان مدیریت اموال در زمان حیات از طریق صلح، هبه یا بیع، توصیه اکید می شود که پیش از هرگونه اقدام، با یک وکیل متخصص در امور ارث مشورت شود. یک وکیل مجرب می تواند با بررسی دقیق شرایط خاص هر فرد و خانواده، بهترین و مطمئن ترین راه حل های قانونی را ارائه دهد. این مشاوره می تواند از بروز مشکلات حقوقی در آینده جلوگیری کرده و اطمینان حاصل کند که تصمیمات اتخاذ شده، مطابق با قوانین و منافع تمامی طرفین است. تلاش برای دور زدن قانون بدون آگاهی کافی، می تواند منجر به بطلان اقدامات و یا ایجاد مشکلات بزرگ تر برای ورثه شود.

نحوه تنظیم وصیت نامه صحیح و معتبر

وصیت نامه ابزاری قدرتمند برای تعیین تکلیف اموال پس از فوت است، اما اعتبار آن منوط به رعایت دقیق شرایط قانونی است. وصیت نامه می تواند به دو صورت کلی تنظیم شود:

1. وصیت نامه عادی (سری یا خودنوشت): این نوع وصیت نامه توسط خود موصی (وصیت کننده) نوشته می شود و می تواند نزد شخص امین یا در اداره ثبت اسناد نگهداری شود. برای وصیت نامه خودنوشت، تمام آن باید به خط خود موصی بوده، دارای تاریخ به خط او و امضای او باشد.
2. وصیت نامه رسمی: این نوع وصیت نامه در یکی از دفاتر اسناد رسمی تنظیم می شود و دارای اعتبار بالاتری است. وصیت نامه رسمی در صورت رعایت تشریفات قانونی، قابل خدشه نیست.

برای اعتبار وصیت نامه، علاوه بر رعایت فرم و تشریفات، محتوای آن نیز باید شفاف، بدون ابهام و مطابق با قوانین باشد. برای مثال، همانطور که قبلاً ذکر شد، وصیت به حرمان از ارث باطل است. همچنین، وصیت مازاد بر ثلث (یک سوم) اموال نیز بدون تنفیذ ورثه نافذ نیست. بنابراین، تنظیم یک وصیت نامه دقیق و قانونی که تمامی جوانب را در نظر بگیرد، برای اطمینان از اجرای صحیح خواسته های موصی پس از فوت بسیار حیاتی است.

تاثیر قانون جدید (شفاف سازی)

در جامعه گاهی صحبت از قانون جدید محرومیت از ارث می شود که می تواند نگرانی ها و ابهاماتی را برای مردم ایجاد کند. اما لازم به ذکر است که اصول اساسی محرومیت از ارث در قانون مدنی ایران، یعنی بطلان وصیت به حرمان، همچنان ثابت و پابرجا باقی مانده است و تغییر اساسی در این باره رخ نداده است. آنچه گاهی تحت عنوان قانون جدید مطرح می شود، ممکن است مربوط به تغییرات جزئی در فرآیندهای اداری، مالیاتی یا اجرایی مرتبط با ارث باشد، نه تغییر در ماهیت و اصول بنیادین ارث بری.
بنابراین، این تصور که قانون جدیدی آمده که به والدین اجازه محرومیت فرزندان از ارث را می دهد کاملاً نادرست است و باید با آگاهی و دقت به این گونه شایعات نگریست. قوانین اصلی در این زمینه پایدار بوده و هرگونه تغییری نیازمند مصوبه مجلس شورای اسلامی و تایید شورای نگهبان است که در مورد اصل محرومیت از ارث، چنین تغییر عمده ای صورت نگرفته است.

نتیجه گیری

در پایان این بررسی جامع، می توان با قاطعیت گفت که بر اساس قوانین مدنی جمهوری اسلامی ایران، پدر و مادر نمی توانند فرزند خود را به طور مستقیم و از طریق وصیت، از ارث محروم کنند. این اصل بنیادین، ریشه در فقه اسلامی و حکمت حقوقی دارد که حق ارث بری را به عنوان یک حق الهی و غیرقابل سلب تلقی می کند. هر وصیتی که هدف آن محرومیت صریح یک وارث قانونی باشد، باطل و بی اعتبار است و این حکم برای تمامی والدین و فرزندان جاری می باشد.

با این حال، این بدان معنا نیست که والدین هیچ اختیاری در مورد اموال خود ندارند. آن ها می توانند در طول دوران حیات خود، با استفاده از راه حل های قانونی مانند بیع (فروش)، هبه (بخشش)، یا صلح عمری، اموال خود را به هر شکلی که مایلند، منتقل کرده و تکلیف آن ها را مشخص سازند. این اقدامات، اگرچه مستقیماً به معنای محرومیت از ارث نیست، اما عملاً می تواند باعث شود که پس از فوت، مالی برای ارث باقی نماند.

علاوه بر این، قانون مدنی موانع شرعی و قانونی مشخصی را برای ارث بری تعیین کرده است که عبارتند از قتل مورث توسط وارث، کفر وارث، ولد زنا بودن فرزند، لعان، و فوت وارث قبل از مورث. این موارد، استثنائات محدودی هستند که به دلیل مصالح اجتماعی و فقهی، مانع از توارث می شوند. آگاهی از این موانع و راه حل های قانونی مدیریت اموال در زمان حیات، برای تمامی افراد جامعه، به ویژه خانواده ها، ضروری است. پیچیدگی های حقوقی این حوزه، اهمیت مشاوره با وکلای متخصص را دوچندان می کند تا از بروز هرگونه سوءتفاهم یا مشکل حقوقی در آینده جلوگیری شود و تصمیمات افراد با پشتوانه قانونی و حقوقی صحیح اتخاذ گردد. با درک این مفاهیم، می توان با آرامش خاطر بیشتری به مدیریت دارایی ها پرداخت و از سلامت حقوقی خانواده اطمینان حاصل کرد.